جمعه ۱۳۹۹/۰۶/۱۴ | 6:26 | عبدالرازق رحمانی -
جدول زیر بسیاری از علائم متداول در ریاضیات را به ترتیب تاریخ اختراع یا تاریخ استفاده نشان داده‌است.
علامت | نام | تاریخ اولین استفاده | اولین نویسنده‌ای که علامت را استفاده کرده‌است. |
|---|---|---|---|
+ | جمع | ۱۳۶۰ (میلادی) | نیکل اورسم |
− | تفریق | ۱۴۸۹ (میلادی) (اولین ظهور این علائم در چاپ) | ژوهان ویدمن |
√ | ریشهٔ دوم | ۱۵۲۵ (میلادی) (بدون سرکش روی رادیکال) | کریستف رودلف |
(…) | پرانتز (برای گروهبندی اولویت دار) | ۱۵۴۴ (میلادی) (در یادداشتهای دستنویس) | میشائل اشتیفل |
| ۱۵۵۶ (میلادی) | نیکولو تارتالیا | ||
= | مساوی | ۱۵۵۷ (میلادی) | رابرت ریکورد |
× | ضرب | ۱۶۱۸ (میلادی) | ویلیام اوترد |
± | علامت مثبت-منفی | ۱۶۲۸ (میلادی) | |
∷ | تناسب | ||
n√ | رادیکال (برای ریشهٔ nام) | ۱۶۲۹ (میلادی) | آلبر ژیرار |
< | بزرگتر و کوچکتر | ۱۶۳۱ (میلادی) | توماس هریوت |
xy | توان | ۱۶۳۶ (میلادی) (استفاده از اعداد رومی به عنوان توان) | جیمز هیوم |
| ۱۶۳۷ (میلادی) (به شکل فعلی) | رنه دکارت | ||
√ ̅ | رادیکال (برای ریشهٔ دوم) | ۱۶۳۷ (میلادی) (با سرکش بالای رادیکال) | رنه دکارت |
% | درصد | ۱۶۵۰ (میلادی) | نامعلوم |
÷ | تقسیم | ۱۶۵۹ (میلادی) | یوهان رآن |
∞ | بی نهایت | ۱۶۵۵ (میلادی) | جان والیس |
≤ | بزرگتر مساوی و کوچکتر مساوی | ۱۶۷۰ (میلادی) (با خط افقی روی علامت نامساوی) | |
| ۱۷۳۴ (میلادی) (با دو تا خط افقی زیر علامت نامساوی) | پیر بوگر | ||
d | دیفرانسیل | ۱۶۷۵ (میلادی) | گوتفرید لایبنیتس |
∫ | انتگرال | ||
: | دو نقطه (برای تقسیم) | ۱۶۸۴ (میلادی)) | |
· | نقطه (برای ضرب) | ۱۶۹۸ (میلادی) | |
/ | [خط مورب (اسلش) (برای تقسیم) | ۱۷۱۸ (میلادی) (اقتباس از خط کسری اختراع شده توسط ریاضی‌دانان مسلمان در قرن ۱۲ میلادی) | توماس تووینگ |
≠ | نامساوی | نامعلوم | لئونارد اویلر |
∑ | زیگما یا سیگما | ۱۷۵۵ (میلادی) | |
∝ | تناسب | ۱۷۶۸ (میلادی) | ویلیام امرسون |
∂ | دیفرانسیل جزئی | ۱۷۷۰ (میلادی) | مارکی دو کندورسه |
x′ | پریم (برای مشتق) | لئونارد اویلر | |
≡ | همانی (برای روابط متجانس (هم ارز)) | ۱۸۰۱ (میلادی) (اولین ظهور در چاپ، استفاده شده در نوشته‌های شخصی گاوس قبل از این تاریخ) | کارل فریدریش گاوس |
[x] | جزء صحیح | ۱۸۰۸ (میلادی) | |
∏ | حاصل ضرب | ۱۸۱۲ (میلادی) | |
! | فاکتوریل | ۱۸۰۸ (میلادی) | کریستین کرامپ |
⊂ | شمول مجموعه (زیرمجموعه و فرامجموعه) | ۱۸۱۷ (میلادی) | جوزف گرگون |
| ۱۸۹۰ (میلادی) | ارنست شرودر | ||
|…| | قدر مطلق | ۱۸۴۱ (میلادی) | کارل وایرشتراس |
| دترمینان ماتریس | |||
‖…‖ | نمایش ماتریس | ۱۸۴۳ (میلادی) | |
∇ | نابلا (برای دیفرانسیل برداری) | ۱۷۴۶ (میلادی) (سابقاً به عنوان عملگری چند منظوره توسط همیلتون استفاده می‌شده‌است) | ویلیام همیلتون |
∩ | اشتراک و اجتماع | ۱۸۸۸ (میلادی) | جوزپه پینو |
∈ | عضویت | ۱۸۹۴ (میلادی) | |
∃ | سور وجودی | ۱۸۹۷ (میلادی) | |
ℵ | اِلف (برای عدد اصلی (cardinal number)مجموعه‌های نامحدود) | ۱۸۹۳ (میلادی) | گئورگ کانتور |
{…} | کمانک (برای نمایش مجموعه) | ۱۸۹۵ (میلادی) | |
ℕ | N دو خطی (برای مجموعهٔ اعداد طبیعی) | جوزپه پینو | |
· | نقطه (برای ضرب داخلی) | ۱۹۰۲ (میلادی) | جوسایا ویلارد گیبز؟ |
× | ضرب (برای ضرب خارجی) | ||
∨ | یای منطقی (OR منطقی) | ۱۹۰۶ (میلادی) | برتراند راسل |
(…) | نمایش ماتریس | ۱۹۰۹ (میلادی) | جرارد کووالسکی |
[…] | ۱۹۱۳ (میلادی) | کاتبرت ادموند کولییس | |
∮ | انتگرال بسته | ۱۹۱۷ (میلادی) | آرنولد سامرفلد |
ℤ | Z دوخطی (برای مجموعه اعداد صحیح) | ۱۹۳۰ (میلادی) | ادموند لانداو |
| دههٔ ۱۹۳۰ (میلادی) | گروه نیکلا بورباکی | ||
ℚ | Q دو خطی (برای مجموعه اعداد گویا) | ||
∀ | سور عمومی | ۱۹۳۵ (میلادی) | گرهارد گنتسن |
∅ | مجموعهٔ تهی | ۱۹۳۹ (میلادی) | آندره وی / نیکلا بورباکی |
ℂ | C دو خطی (برای مجموعه اعداد مختلط) | ناتان جاکوبسون | |
→ | پیکان (فلش) (برای نمایش تابع) | ۱۹۳۶ (میلادی) (برای تفکیک اشکال عناصر خاص) | اویستین اوره |
| ۱۹۴۰ (میلادی) (به شکل فعلی f: X → Y) | ویلتورد هورویز | ||
⌊x⌋ | 'جزء صحیح | ۱۹۶۲ (میلادی) | کنت ای آیورسن |
∎ | انتهای اثبات | نامعلوم | پاول هالموس |
عبدالرازق رحمانی استاد ریاضیات موسسه تحصیلات عالی فراه .